Od 1 lipca 2022 r. weszły w życie przepisy Polskiego Ładu 2.0, które umożliwiły niektórym przedsiębiorcom dokonanie w trakcie roku zmiany formy opodatkowania. Po takiej zmianie inaczej powinni oni naliczać za siebie składkę zdrowotną, ponieważ zasady ustalania podstawy jej wymiaru są uzależnione od tego, w jakiej formie przedsiębiorca opłaca firmowy podatek.
Ustalanie podstawy wymiaru składki
Od 1 stycznia 2022 r. podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność jest uzależniona od formy opodatkowania firmowych przychodów.Przedsiębiorca opodatkowany według skali podatkowej lub opłacający podatek liniowy za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu wpłaca składkę zdrowotną naliczoną od podstawy wymiaru stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który jest opłacana składka. Dochód ten ustala jako różnicę między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy o pdof a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu tej ustawy, który pomniejsza o kwotę składek społecznych opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Tak wynika z art. 81 ust. 2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej… (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.). Miesięczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych w okresie od lutego do grudnia 2022 r. nie może być jednak niższa niż 3.010 zł, a składka – nie niższa niż 270,90 zł. Natomiast dla przedsiębiorcy opłacającego podatek liniowy składka zdrowotna wynosi 4,9% podstawy wymiaru, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, w przypadku składki obliczanej od miesięcznej podstawy jej wymiaru (w 2022 r. – nie może być niższa niż 270,90 zł).Z kolei przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem ustalają podstawę wymiaru składki zdrowotnej jako odpowiedni procent (tj. 60%, 100% lub 180%) przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, w zależności od wysokości przychodu z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (…), osiągniętego od początku roku kalendarzowego. Przychody te są pomniejszane o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o pdof. W 2022 r. przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem ustalają podstawę wymiaru składki zdrowotnej w oparciu o wspomniane przeciętne miesięczne wynagrodzenie w IV kwartale 2021 r., które wyniosło 6.221,04 zł.
Zmiana formy opodatkowania
Od 1 lipca 2022 r. weszła w życie część przepisów Polskiego Ładu 2.0. M.in. wprowadziły one możliwość dokonania zmiany przez przedsiębiorcę formy opodatkowania dochodów lub przychodów osiągniętych w 2022 r. Dotyczy to przedsiębiorców opodatkowanych podatkiem liniowym lub opłacających zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych. Mogą oni zmienić formę opodatkowania dochodów/przychodów osiągniętych w 2022 r. na podatek opłacany według skali podatkowej.Przedsiębiorcy osiągający w 2022 r. dochody opodatkowane podatkiem liniowym będą mogli dokonać wyboru skali podatkowej dla ich opodatkowania po jego zakończeniu, w zeznaniu podatkowym za 2022 r. (termin na jego złożenie upłynie 2 maja 2023 r., ponieważ w przyszłym roku 30 kwietnia przypada w niedzielę).Natomiast przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem mają dwie możliwości: przejść na skalę podatkową od 1 lipca 2022 r. albo wybrać skalę podatkową po zakończeniu 2022 r.
Zmiana w składce zdrowotnej
Zmiana formy opodatkowania dochodów/przychodów skutkuje zmianą zasad ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Przechodząc od 1 lipca 2022 r. z ryczałtu ewidencjonowanego na skalę podatkową, składkę zdrowotną za czerwiec 2022 r. przedsiębiorca powinien był naliczyć jeszcze według zasad obowiązujących ryczałtowców, czyli w zależności od wysokości firmowego przychodu. Natomiast począwszy od składki zdrowotnej należnej za lipiec 2022 r. (którą opłaci w sierpniu 2022 r.), taki przedsiębiorca powinien ustalać podstawę jej wymiaru już od dochodu z działalności gospodarczej. Problem w tym, że przedsiębiorcy opodatkowani według skali podatkowej miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej ustalają od dochodu z działalności gospodarczej uzyskanego w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, a w czerwcu nie mieli jeszcze dochodu (pierwszy dochód ustalą dopiero w lipcu). Dlatego składkę zdrowotną należną za lipiec 2022 r. powinni naliczyć od minimalnej podstawy, tj. 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2022 r. (3.010 zł × 9% = 270,90 zł). Dopiero składkę zdrowotną należną za sierpień 2022 r. oraz kolejne miesiące br. naliczą od podstawy wymiaru ustalonej od dochodu odpowiednio uzyskanego w lipcu br. i kolejnych miesiącach, oczywiście uwzględniając minimalną stawkę tej podstawy w razie poniesienia straty.Jeśli ryczałtowiec zdecyduje się na zmianę formy opodatkowania przychodów/dochodów dopiero po zakończeniu roku, to moim zdaniem ustalenia rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie musiał dokonać na nowych zasadach, tj. według tych obowiązujących dla skali podatkowej, czyli w zależności od wysokości firmowego dochodu, a nie od przychodu – jako ryczałtowiec. W rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej powinien ją więc policzyć według skali i porównać z kwotą, którą zapłacił przez cały rok, będąc na ryczałcie (albo liniówce). Niewykluczone, że wystąpi wtedy niedopłata składki zdrowotnej.
Artykuł pochodzi z: Gazeta Podatkowa nr 61 (1936) z dnia 1.08.2022 Dorota Wyderska